Online Tržište

Od oktobra prošle godine kada je u američkom Kongresu predloženo uvođenje novog zakona o Zaustavljanju piraterije na Internetu (SOPA) kao i Zašititi intelektualne svojine na Internetu (PIPA), pokrenut je niz bojkot aktivnosti od strane manjih i većih internet kompanija koje smatraju da će takav zakon promjeniti slobodu interneta zauvijek.

O čemu se tačno radi. SOPA je po svemu sudeći plan velikih medijskih kuća predvodjenih korporacijama koje su od nastanka komercijalnog interneta imale najviše štete od internet piraterije i slobodoumlja, a to su muzičke i filmske izdavačke kuće, farmaceutska industrija i kao i neke velike software kompanije. Tim aktom i zakonom, država bi bila u mogućnosti da lakše procesuira osobe, sajtove, kompanije koji bi prekršili taj zakon o zaustavljanju piraterije i to bez sudskih parnica ili nagodbi. Na prvi pogled možda i zvuči dobro za nekog ko stvarno ima autorsko pravo na proizvod/sadržaj/software koji je kreirao svojim umjećem, zalaganjem, tehnikom i tehnologijom. Međutim, u realnom okruženju to bi se moglo pretvoriti u dramatično “online krvoproliće”, gdje bi milioni sajtova bili ugašeni a pravo na slobodoumlje i slobodan govor većini amerikanaca uskraćeno. Pitate se kako?

Većina sajtova koji se protive takvoj vrsti zakona su u ovom trenutku legalni sajtovi i možda najpopularniji Internet brendovi, poput Facebook, Twitter, Digg, čak i Google, jer taj zakon prijeti i njihovoj gigantskoj internet imovini. Naime, po tom zakonu svako ko je izvorni vlasnik nekog tekstualnog ili multimedijalnog sadržaja bi mogao da pokrene parnicu putem specijalnih državnih alata koji bi nakon provjere vlasništva po kratkom postupku, bez sušenja, diskreditovali i onesposobili izvor koji se nije pridržavao zakona, dok bi odgovorni za takav oblik “kriminala” mogli dobiti zatvorsku kaznu i do 10 godina. Možda neki od vas u ovom trenutku smatraju, pa ako nije njegov materijal a koristi ga u svrhu da ostvari materijalnu dobit, onda i treba da bude kažnjen. Da, svakako, međutim, državni aparat bi takav oblik restrikcije procesirao djelimično ili većim dijelom automatski, te da bi to uopšte mogao da nadzire i automatski reguliše mora da ima pristup na sve što prolazi internetom. To je ustvari ono što radi Kina sa njihovim famoznim firewall sistemom gdje država cenzuriše gotovo 100% informacija, gdje se sajtovima koji su prepoznati kao nepoželjni se uošste ne može pristupiti sa teritorije Kine, te takvi nepoželjni sadržaji koji su označeni istovremeno kao ilegalani, u slučaju da se pronađu na nečijem računaru, osoba u vlasništvu računara odgovara pred zakonom sa takodje strogim regulativama. U principu, američki oblik cenzure bi bio suptilniji, dok bi efekat mogao biti identičan, ali fatalniji za WWW s obzirom da se predpostavlja da je udio američkog Interneta 30% u globalnom Internetu, te kao primarno tržiste za oglasivače u prošloj godini na online reklamiranje utrošeno oko 150 milijardi dolara, gdje su SAD su mnogo ispred ostalih (izvor: IDC Forecast).

Kako bi sve to funkcionisalo? Pa prilično jednostavno. Javno tužilaštvo SAD-a bi imalo dozvolu da kreira crnu listu sajtova koje krše tu zakonsku regulativu, te bi po zakonu svaki internet provajder, pretraživač i reklamna mreža morala da blokira taj sajt, što bi istovremeno dovelo do izumiranja istog. U takvom okruženju, korisnički-generisani sajtovi, poput socijalnih mreža, diskusija, chatova bi morali da prate i provjeravaju sve što se objavljuje na njihovom sajtu od strane korisnika gotovo u realnom vremenu. Takav jedan aparatus bi svaku od tih firmi koštao ljudskih resursa i dodatnih sofisticiranih alata za semantičkim prepoznavanjem sadržaja koji podliježe tom aktu, što je trenutno i slučaj sa gomilom popularnih kineskih sajtova te vrste. Tako nešto podrazumjevalo bi objavljivanje slike, citata, ili kontekstualno spominjanje nekog brenda koji bi mogao da podnese žalbu a takvi sajtovi budu izolovani od većine korisnika u vrlo kratkom vremenu. SOPA očigledno predstavlja novi termin za kriminalizaciju sadržaja i linkovanja na Internetu, te bi kompletnu sliku i ponašanje na Internetu izmijenilo do srži, što bi istovremeno dovelo do formiranja Čiste i Tamne strane Interneta. Samim tim, državni aparat te vrste bi imao za pravo da modeluje cenzuru koja bi automatski kontrolisala rezultate internet pretrga na pretraživačima kao i DNS rekorda, te u realnom vremenu blokira sve ono što podliježe ovom zakonu, koji očigledno ima mnogo veću i ozbiljniju pozadinu osim obične piraterije. Taj alat bi svakako odgovarao farmaciji i političkim akterima koji bi negativne komentare svojih dijela iz prošlosti i sadašnjosti mogli zakonski da izbrišu sa interneta i obezbijede čistu budućnost, ali prije svega velikim medijskim kućama koji bi sadržaje koji kompromituju njihovo pravno vlasnistvo na YouTube i Facebooku mogli u kratkom roku da eliminišu jer bi i sami sajtovi zbog sopstvenog opstanka morali da ulože napor da ispostuju zakonsku cenzuru. Evo jedne vizualizacije kako bi to moglo da izgleda … Zamislite Twitter u 2013. godini sa tweet stream-om do milijardu tweetova dnevno (sad ima 250 miliona), i armijom od 10,000 ljudskih editora koji sa sofisticiranim alatima pregledaju desetke hiljdada tweetova u sekundi da slučajno ne promakne jedan koji bi proizveo parnicu i zatvorio vrata ove danas hiper-popularne socijalne mreže?! Da, svakako da vam sada ovakav scenario zvuči nerealno i apsurdno, ali ukoliko ovaj zakon prođe, sve je moguće. Primjer SAD-a bi slijedile i druge zemlje, tako da bi se ovaj koncept vjerovatno brzo proširio na globalnoj razini.

Na svu sreću, Internet uzvraća udarac. Socijalni bookmark sajt Reddit.com je napravio kampanju protiv GoDaddy-ja koji je nedavno javno podrzao SOPA legislaciju, što je rezultiralo sa 70,000 domen transfera na druge registrare, što su i konkurenti prepoznali i iskoristili šansu za poslovni podvig te podržali anti-SOPA inicijativu i uveli kupone za prodaju domena poput NOSOPA i NOGODADDY, a akcija vjerovatno i dalje traje (provjeriti na thedomains.com, name.com, hostgator.com).

Bojkot se nastavlja i van okvira Reddit.com sa podrškom kompletne inicijative na American Censorship, dok Reddit priprema akciju BlackOut Day (Dan Pomračenja) na 18. januar 2012, kada će prekriti kompletan sajt tamnim layerom na 12 sati slijede i Tucows, kao i Twitter avatar kampanja pomrači svoj avatar da zaustaviš SOPA.

Prašina se tek digla, Amerika je i dalje u velu recesije, te po svim predviđanjima ovaj prijedlog zakona neće proći kao ovakav, ali je moguće da će se nakon određenih izmjena ipak implementirati. Ostaje da vidimo ko će se od “većih igrača” pridružiti ovoj akciji, s obzirom da će morati malo opreznije ući u anti-SOPA kampanju. Jedno je sigurno, od zakona se vjerovatno neće komplet odustati jer ima potporu vrlo jakih industrija koje finansijski guraju taj akt, ali ukoliko Silikonska Dolina stane na stranu Slobodnog Interneta, onda bi borba mogla da bude ravnopravna.

Za sve vas koji želite da podržite Anti-SOPA kampanju, možete se pridružiti BlackOut Day-u 18. januara ili pak inicirati neku svoju bojkot-akciju koja će potaći ljude na razmišljanje.

Update (14. januar 2012):

Internet zajednica je osvojila prvu bitku. Nakon niza protesta i pisama kongresnicima, Lemar Smith, čovjek koji je predložio ovaj zakon, je povukao iz akta blokiranje DNS rekorda dok se ne obave potrebna istraživanja. Sa druge strane lista SOPA oponenata iz dana u dan raste, Twitter i socijalne mreže “zuje” i pojavljuju se novi sajtovi putem kojih korisnici mogu da pošalju otvoreno pismo kongresu. Inbox kongresnika je ovih dana užaren. Međutim kongresmen Lamar Smith iako “smekšao” ne odustaje tvrdeći: ” Kongres ne može da stoji po strani gledajući kako se napadaju neke od naših najprofitabilnijih i najproduktivnijih industrija, mi jednostavno moramo nešto učiniti”. Industrije na koje je mislio jasno ukazuju na Hollywoodsku filmsku branžu kao i muzičku produkciju, ali i farmaciju koja je svakako u istoj grupi. Sa druge strane Silikonska Dolina uzvraća udarac, te Internet giganti Google i Facebook šalju otvorena pisma kongresu u kojima sa zabrinutošću traže odbacivanje ovog akta.

Situacija ostaje napeta, a mi ćemo svakako pratiti dešavanja i blagovremeno izvještavati.